OceanX Timor-Leste 2025: Exploring the Edge – The Timor Passage
Dili, Timor-Leste — Timor-Leste nia oseanu klean sei sai hanesan foku globál iha fulan-Novembru 2025 ho to’o hosi ró peskiza ho klase mundiál OceanXplorer ba espedisaun sientífika tasi nian ne’ebé inovador ho títulu “OceanX Timor-Leste 2025: Exploring the Frontier – The Timor Passage.”
Misaun ne’e sei hala’o iha loron 8 to’o 22 fulan-novembru tinan 2025, hodi esplora bee sira iha norte Dili nian no hale’u illa Atauro, área ida ne’ebé Oseanu Pasífiku no Oseanu Índiku hasoru malu, hodi kria ekosistema tasi nian ida ne’ebé riku liu iha rejiaun ne’e.
Espedisaun ne’e lidera hosi OceanX, iha parseria ho Ministériu Agrikultura, Peskas, Pekuária no Floresta Timor-Leste nian no universidade koñesidu oioin, inklui KAUST, Universidade Florida, Universidade Austrália Osidentál, Universidade Macquarie, Universidade Flinders no Aliansa Ocean.
Objetivu Misaun nian
Ekipa sientista sira, enjeñeiru sira, no espesialista sira mídia nian iha OceanXplorer sei:
• Dokumenta biodiversidade tasi-laran no pelájiku uza submersível sira, ROV sira, no mergulhu (SCUBA)
• Estuda migrasaun, hahalok, no saúde hosi baleia azul pigmeu ho drone sira, markasaun, no amostrajen ambientál
• Implementa SeaSwipe AI, plataforma rekoñesimentu espésie tasi nian iha tempu-reál
• Halo mapeamentu tasi okos ho rezolusaun aas, hodi kontribui ba programa mapeamentu globál Seabed 2030
Profundidade investigasaun nian sei to’o metru 4.000, revela espésie no habitat sira ne’ebé antes ne’e nunka rejista iha Timor-Leste.
Hametin Siénsia Tasi nian ba Nasaun
OceanX afirma katak misaun ida ne’e sei oferese estudu sientífiku komprensivu dahuluk kona-ba Pasajen Timor, hodi prienxe lakuna importante sira iha koñesimentu kona-ba ekosistema lokál tasi nian.
Dadus ne’ebé halibur sei:
• Estabelese liña baze biodiversidade tasi nian iha Timor-Leste
• Suporta polítika tasi nasionál, konservasaun, no jestaun sustentável
• Habelar kolaborasaun internasionál no kapasidade sientífika iha rai-laran
Peskiza ne’e permite Timor-Leste atu proteje no jere di’ak liután rekursu tasi nian ne’ebé esensiál ba nia ekonomia no seguransa ai-han.
Inovasaun iha AI iha Bee-okos
Marku ida hosi misaun ida-ne’e maka uza intelijénsia artifisiál hodi aselera deskoberta sira. SeaSwipe AI sei identifika automatikamente espésie sira iha imajen sira iha bee okos, hodi hamenus fulan sira serbisu manuál nian ba análize iha tempu-reál.
Teknolojia ida-ne’e sei ajuda sientista sira fahe deskobrimentu sira ho lalais liu no kria baze-dadus dijitál sira ne’ebé suporta peskiza tasi nian globál.
Plataforma ida ba Esplorasaun no Aprendizajen
OceanXplorer maka sentru siénsia no mídia ne’ebé namlele ne’ebé ekipadu ho:
• Laboratóriu avansadu sira
• Submersível tasi-klean nian
• Kámara ho rezolusaun aas no ferramenta imajen nian
OceanXplorer mós sei transforma misaun nia deskobrimentu sira ba konteúdu edukasionál hodi inspira joven sira no promove literasia tasi nian.
Kona-ba OceanX
OceanX maka organizasaun la’ós lukrativu ida ne’ebé promove deskoberta tasi nian no edukasaun hodi apoia jestaun tasi nian ne’ebé sustentável. Opera hanesan programa ida husi Dalio Philanthropies, OceanX servisu globalmente ho instituisaun sientífika sira, governu sira, no edukadór sira hodi loke tasi nia potensiál ba umanidade no planeta.
Asesu Informasaun liután: www.oceanx.org
Mídia sosiál: Facebook | Instagram | X | TikTok | LinkedIn | YouTube
Kontaktu Imprensa:
Karuna Tuli – Jerente Relasaun Públika no Komunikasaun
📞 +65 8418 6101
📧 [email protected]